Bu yeni görüş, beyinlerin bireyler ortasında neden ve nasıl değişiklik gösterdiğini daha âlâ anlamayı sağlıyor. Araştırmacıların makalesi bugün Science bülteninin özel bir sayısında yayımlandı.
Sağ yarımküremiz yaratıcılık, sol yarımküremiz ise mantıklı düşünme için. Ama beynimizin çalışma biçimiyle ilgili klasik bir görüşten kaynaklanan bu niyet, aslında bir kent efsanesi. Bu görüşe nazaran beynimiz, her birinin özel bir fonksiyonu bulunan birkaç beyin bölgesine sahip. Beyne yönelik bu ‘modüler’ bakış açısı her ne kadar geçerliliğini kaybetse de, hala pek çok ders kitabında görülebiliyor.
Populer Science Türkçe’nin haberine göre Radboud Üniversitesinde çalışan sinirbilimci Stephanie Forkel ve Bordeaux Üniversitesinde çalışan sinirbilimci Michel Thiebaut de Schotten’a nazaran, beynin işleyişine farklı bakmamız gerekiyor. Beynin fonksiyonları farklı beyin bölgeleriyle hudutlu olmaktan fazla, bu bölgeler ortasındaki değiş tokuştan ortaya çıkan şeyler.
KONUŞMA VE OKUMA İÇİN GEREKLİ
“Örneğin lisana bakın” diyor Forkel. “Buradaki sonuç, salt modüllerin toplamından daha fazlası. İrtibat kurmak için söylenen şeyi belirli bir bağlamda süratlice anlamanız ve konuştuğunuz şahsa bağlı duygusal niyetleri göz önünde bulundurmanız gerekiyor. Şayet beyin modüler bir yapıda çalışsaydı, lisan ile ilgili tüm bu hesaplamaları böylesine kısa bir müddette yapmamıza müsaade vermezdi.”
Sinirbilimcilere nazaran kontaklar beyin sinyallerini yükseltip zayıflatabiliyor ve beynin yapısı ile fonksiyonunu belirliyor. Beyin bölgelerinin temas kalıpları ile bilişsel vazifeler sırasındaki faaliyetleri ortasında güçlü bir irtibat var. Beyin temaslarına dayalı olarak beyindeki bir işlevin nerede ortaya çıkacağını varsayım etmek mümkün. “Eğer okuma yazma öğrenmeden evvel bir çocuğun beynine bakarsanız, hudut güzergâhlarından oluşan beyaz hususun halihazırda ‘klasik’ okuma bölgesine bağlandığını görürsünüz” diyor Forkel.
BEYİN FARKLILIKLARI
Klasik modüler beyin görüşünde bulunan bir öbür değerli boşluk da, bireyler ortasındaki çeşitliliğin açıklanamaması. “Herkesin beyni farklıdır ve bu durum, hepimizin bildiği ders kitaplarındaki beyne hiç benzemiyor. Kadavraların beyinleri üzerinde çalışma yürüttüğüm vakit farkına vardığım bir şeydi bu. Nörogörünteleme araştırmalarında birden fazla vakit iştirakçilerin beyinleri standart bir beyne uyduruluyor ve beşerler ortasındaki çeşitlilik hesaba katılmıyor. Şu an bu durum sinirbilimde büyük bir sıkıntı halini almış durumda” diyor Stephanie Forkel.
Bu yeni ağ yaklaşımıyla birlikte bilim insanları, beyinlerimiz ortasındaki farklılıkları örneğin evrim ışığında modelleyebiliyor. “Beyaz unsura bakarsanız, beynimizin eski kısımlarının (‘sürüngen’ beyin) az çok tıpkı olduğunu görürsünüz. Daha yeni evrimleşmiş kısımlar ise beşerler ortasında daha fazla değişkenlik gösteriyor. Bu durum, beynin evrimini yeni bir çerçeveye yerleştiriyor.”